Tâm lý trong đầu tư chứng khoán là một trong những vấn đề rất hay và được nghiên cứu dựa vào cảm xúc và trạng thái tâm lý con người.
Bạn có thấy bản thân mình nằm trong biểu đồ kia không? Quả thật dù thị trường chứng khoán có vô vàn các người tham gia, nhưng tâm lý của số đông nhà đầu tư ( đặc biệt nhà đầu tư cá nhân) lại giống nhau đến kì lạ. Mỗi giai đoạn lại mang đến cho nhà đầu tư một trạng thái tâm lý, và về cơ bản điều đó luôn không đổi từ khi thị trường chứng khoán được thành lập.
Trạng thái tâm lý trên còn được biết đến như là trạng thái tâm lý của đám đông trên thị trường. Nếu bạn tham gia các group, các diễn đàn chứng khoán trên mạng, bạn sẽ không lạ gì với điều này. Khi thị trường tăng điểm, tâm lý của đám đông là cực kì hưng phấn, người người hô hào mua. Khi thị trường lao dốc, sự bi quan và sợ hãi bao trùm, và các nhà đầu tư tháo chạy hàng loạt. Xin nhớ tới điều này, nếu muốn trở thành nhà đầu tư thành công, bạn phải tránh không hùa theo đám đông vì ĐÁM ĐÔNG LUÔN SAI.
Nhiều nhà đầu tư cũng biết được điều này, và họ cố gắng kiểm soát tâm lý của mình khi giao dịch. Nhưng điều đó hoàn toàn là sai lầm. Thực tế thay vì kiểm soát nó, điều nhà đầu tư cần phải là họ cần phải hiểu các nguyên nhân và khắc phục các nguyên ngân dẫn đến trạng thái tâm lý sai lầm đó.
Vậy nguyên nhân đằng sau của tâm lý này là gì và làm thế nào để khắc phục?
Trước hết hãy nói về nguyên nhân. Có 3 nguyên nhân chính dẫn tới vấn đề này, thứ nhất là do nhà đầu tư mang tư duy của đám đông. Hãy thành thật nhé, bạn đã bao giờ cố gắng tránh né rủi ro và lẩn tránh sự bất an trên thị trường chứng khoán bằng cách đầu tư theo những gì người khác đang làm? Hay bạn đã từng có suy nghĩ cổ phiếu này bị “chúng nó” làm giá, hoặc cố gắng đoán xem “nhà cái” đang định làm gì với thị trường chưa??
Đây chính là những suy nghĩ kiểu đám đông. Những nhà đầu tư này thường mua bán bằng theo người khác, thấy đám đông hô hào mua cổ phiếu nào là mua theo, thấy mọi người bán tháo là cũng bán sạch, căn cứ theo tin tức để đầu tư, khi thị trường giảm thì đổ lỗi cho nhà cái thao túng, đổ lỗi cho giá cổ phiếu bị “chúng nó” lái, cho rằng các chỉ số đẹp được tạo ra để “Tay to” bán ra lượng lớn cổ phiếu.
Tư duy này có 2 điểm đúng trong suốt chu kỳ của thị trường, đó là đỉnh và đáy, cũng như một chiếc đồng hồ chết vẫn chỉ đúng giờ 2 lần trong ngày. Đó không phải tư duy của các nhà đầu tư chuyên nghiệp.
Thực tế các nhà đầu tư thành công trên thị trường lại không chú ý quá nhiều tới việc người khác đang nghĩ gì và hành động ra sao, hoặc nếu có thì họ đều tránh không lặp lại các hành động như vậy. Họ đầu tư theo các nguyên lý thị trường và họ tránh lướt sóng vì họ biết rằng trong ngắn hạn, hầu hết các biến động giá nhỏ khoảng 5-10% đơn giản chỉ là các nhiễu loạn tâm lý, và chính nhiễu loạn tâm lý này của đám đông là động cơ lèo lái thị trường, không phải do các thông tin cơ bản.
Nguyên nhân thứ hai là do các nhà đầu tư thiếu kiến thức và kỹ năng đầu tư. Họ coi sàn chứng khoán như sòng bạc. Họ mang trong mình sự ảo tưởng về khả năng của mình. Khi thị trường đi lên thì những nhà đầu tư trẻ, non tơ là những người thắng lớn nhất, họ chưa hề biết hồ nghi và chưa hề suy nghĩ phức tạp. Các nhà đầu tư này nhìn nhận mọi vấn đề khá đơn giản, coi thường những nhà đầu tư kỳ cựu và thậm chí còn nghĩ hình như mình sinh ra để đầu tư… cho tới khi thấm đòn trong nhịp điều chỉnh trung hạn lần 1 hay lần 2.
Họ thường phán xét theo cách mơ hồ thiếu cơ sở, không phân tích trước khi hành động và không phân biệt được điều mình muốn với thị trường ( như tin và hi vọng thị trường sẽ đi lên, cố gắng biện hộ cho mong muốn của mình trong khi thị trường thì đang trong xu hướng đi xuống chẳng hạn). Cuối cùng khi đã cố gắng phán đoán thị trường thì lại áp dụng những công thức do mình nghĩ ra xuất phát từ những quan sát hay những gì mình đọc được mà thường là nó quá thô sơ và xác suất tin cậy thấp.
Vậy giải pháp khắc phục là gì? Đầu tiên, HÃY TUÂN THEO XU HƯỚNG và không chống lại thị trường. Xác định thị trường đang trong xu hướng tăng, giảm hay đi ngang để từ đó ra những quyết định chính xác. Khi bạn đã xác định được xu hướng chính của thị trường thì những biến động ngắn hạn sẽ không khiến tâm lý của bạn bị ảnh hưởng. Dành năng lượng và thời gian của mình vào việc nhận diện xu hướng thị trường thay vì ngồi nghĩ xem “nhà cái” làm gì, “chúng nó” thao túng như thế nào,…
.png)
